Πέμπτη 17 Ιανουαρίου 2019, 8:15΄μμ, ΤΥΠΕΤ

Ο Κομφορμίστας του Bernando Bertolucci, είναι ένα φιλμ υψηλής αισθητικής και μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας, ίσως το σπουδαιότερο επίτευγμα του Ιταλικού σινεμά. Αποτελεί δυναμική μεταφορά στον κινηματογράφο του ομώνυμου μυθιστορήματος του Ιταλού διανοούμενου συγγραφέα, πεζογράφου και δημοσιογράφου Alberto Moravia. Κινηματογραφήθηκε από τον καλύτερο διευθυντή φωτογραφίας του 20ου αιώνα τον Vittorio Storaro, επενδύθηκε μουσικά από τον Georges Delerue, σκηνογραφήθηκε από τον Fendinando Scarfiotti και υποστηρίχτηκε υποκριτικά από τον Jean-Louis Trintignant, έναν κορυφαίο σύγχρονο Ευρωπαίο ηθοποιό. Δεν χρειαζόταν τίποτα περισσότερο για να μείνει στην παγκόσμια ιστορία ως αριστούργημα. Έγινε παγκόσμια εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία, κερδίζοντας περισσότερα από 10 Διεθνή Βραβεία. Σήμερα, 50 χρόνια μετά τη δημιουργία της, αυτή η σπουδή πάνω στον άνθρωπο και τις ηθικές αξίες, εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρο δείγμα ώριμου φιλοσοφικού στοχασμού και δριμύ «κατηγορώ» απέναντι στον αμοραλισμό και την αγελαία αδρανοποίηση της κοινωνίας. Κορυφαίοι Αμερικανοί σκηνοθέτες, όπως οι Francis Ford Coppola, Brian de Palma, Martin Scorsese και άλλοι έχουν δηλώσει ότι «Ο Κομφορμίστας» επηρέασε βαθύτατα το σύνολο του έργου τους. Ρώμη, δύο χρόνια πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Μαρτσέλο είναι ένας άντρας που προσπαθεί να επιπλεύσει στη φασιστική εποχή. Πιστεύει ότι το φυσιολογικό είναι η υποταγή, ο συμβιβασμός, ο κομφορμισμός. Δουλεύει για το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, πηγαίνει τακτικά στην εκκλησία, είναι παντρεμένος, γιατί έτσι πρέπει, με μία μικροαστή και κοινωνικά αποδεκτή γυναίκα. Ζει απολύτως συμβατικά, ώστε να περνά απαρατήρητος, να μην προκαλεί και να μην κινεί το ενδιαφέρον σε πλευρές του χαρακτήρα και της ιδιοσυγκρασίας του που η κοινωνία δεν αποδέχεται. Ο κομφορμισμός του, η τάση του να συμβιβάζεται με οτιδήποτε για την καλοπέραση του, τον μετατρέπει σε ιδανικό σύμμαχο του φασισμού και σύντομα βρίσκεται να παίζει το ρόλο του κατασκόπου και του χαφιέ. Υπηρετεί κάθε επιταγή της καθεστώτος, όχι από πίστη, αλλά από εγωκεντρική απάθεια, η οποία υποκρύπτει την αδυναμία και την ανασφάλειά του. Αλλά όταν το αφεντικό του θα του ζητήσει να σκοτώσει έναν πρώην καθηγητή του, τον οποίο εκτιμά και παράλληλα ποθεί τη γυναίκα του, θα αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι οι ενέργειες του δεν συνιστούν μόνον πολιτική επιλογή, αλλά και συμμετοχή σε πράξεις βίας, καταπίεσης και κοινού εγκλήματος. Αλλά και πάλι δεν θα βρει διέξοδο γιατί δεν διακατέχεται από ιδεολογίες, δεν ξέρει σε ποιον άξονα να κινηθεί. Οι φασιστικές του ιδέες υπάρχουν μονάχα για να συμβαδίζει με το σύνολο και τα ερωτικά του πάθη συνδέονται άρρηκτα με αυτές. Η αλλόκοτη ιστορία του Μαρτσέλο, η απεγνωσμένη του προσπάθεια να ακολουθήσει μια «φυσιολογική» ζωή δίνει στον, μόλις 30 ετών τότε, Bertolucci την αφορμή να κάνει δυναμική μελέτη πάνω στην ψυχοσύνθεση κάθε φασίστα και την πλήρη ψυχική, σεξουαλική και κοινωνική αποσύνθεση ενός άντρα στην μουσολινική Ιταλία. Επηρεασμένος από τους μεγάλους συμπατριώτες του δημιουργούς: Antonioni, Fellini, Pasolini, De Sica, προσεγγίζει το θέμα με τολμηρό, πρωτοποριακό, ύφος. Καυτηριάζει ως επονείδιστη στάση τον κομφορμισμό των πολιτών στις απαιτήσεις ολοκληρωτικών καθεστώτων και τονίζει ότι ιδανικός σύμμαχος του φασισμού είναι κάθε πολίτης που δεν αντιδρά σε οτιδήποτε για να μην χάσει την ησυχία του. Σκηνοθετεί «με ποιητικό μίσος», έναν χαρακτήρα που ο ίδιος δεν δικαιολογεί, ούτε ζητάει από το θεατή να δικαιολογήσει, αλλά εναποθέτει σε αυτόν την οξεία και ηχηρή κριτική και αποδοκιμασία του για ολόκληρη την ιταλική κοινωνία που επέτρεψε στο φασιστικό καθεστώς να αιματοκυλίσει τη χώρα και να συμμετέχει στα ναζιστικά εγκλήματα απέναντι στην ανθρωπότητα. Δεν είναι τόσο η πολιτική που απασχολεί τον σκηνοθέτη, αυτή μπαίνει στον «Κομφορμίστα» σε δεύτερο πλάνο. Σε πρώτο πλάνο προβάλλεται ο παράγοντας άνθρωπος, εκείνος που αποδέχεται τα πάντα άκριτα και για να μην έχει προσωπικές φασαρίες και κάνει τα στραβά μάτια στα εγκλήματα των αυταρχικών καθεστώτων και των συνεργατών τους. Ο Jean-Louis Trintignant αφήνει άφωνο το θεατή με μια ερμηνεία που επιτρέπει σε συναισθήματα και πάθη να ξεχειλίσουν αποδίδοντας εκπληκτικά τον άνθρωπο που δεν θέλουμε ούτε να γνωρίζουμε: αυτόν που ενσωματώνεται στο σύστημα, πέρα από ιδεολογίες. Ιταλία, 1970. Διάρκεια: 107΄. Σκηνοθέτης: Bernardo Bertolucci. Σενάριο: Alberto Moravia (μυθιστόρημαl), Bernardo Bertolucci (σενάριο), Lee Kresel. Πρωταγωνιστούν: Jean-Louis Trintignant, Stefania Sandrelli, Gastone Moschin, Enzo Tarascio, Fosco Giaghetti, Yvonne Sanson, Milly.