Αμερικάνικός Κινηματογράφος. 14η συνάντηση. Τρίτη 19 Φεβρουαρίου, 8:30μμ

ΒΛΕΠΟΥΜΕ, ΣΥΖΗΤΑΜΕ, ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ από και για το ΣΙΝΕΜΑ. Τρίτη 19/2/2019, 8:30μμ, στο στέκι της "Δράσης", Πίνδου 30 & Μαραθώνος. «Αμερικανικός Κινηματογράφος» «...Κάθε ταινία του μοιάζει σαν προσπάθεια να λεχθεί η τελευταία λέξη πάνω σ’ ένα θέμα με το οποίο ασχολήθηκαν πολλοί πριν από αυτόν». Βασίλης Ραφαηλίδης. Η Ζωή και το Έργο του Stanley Kubrick, (1928 — 1999) Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ γεννήθηκε στο Μπρόνξ της Νέας Υόρκης. Ο πατέρας του τον μύησε στο σκάκι, το οποίο αγάπησε και εξασκούσε παθιασμένα. Στην εφηβική του ηλικία ασχολήθηκε με τη τζαζ, η οποία του άρεσε ιδιαίτερα και έπαιζε σε μαθητικές μπάντες. Στην ηλικία των δεκατριών, ο πατέρας του τού χάρισε ως δώρο γενεθλίων μία φωτογραφική μηχανή. Τότε, ανακάλυψε την ιδιαίτερη και ίσως ιδιόρρυθμη αντίληψη που είχε γύρω από την εικόνα και τα πλάνα. Τρία χρόνια μετά, όταν ήταν δεκαέξι, απαθανάτισε έναν πωλητή εφημερίδων να πολιορκείται από πολίτες που ήθελαν να ενημερωθούν για το θάνατο του προέδρου Ρούσβελτ μέσω του Τύπου. Το περιοδικό Look αγόρασε τη φωτογραφία έναντι 25 δολαρίων και τον προσέλαβε ως φωτογράφο. Την περίοδο αυτή, έκανε συχνές επισκέψεις στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, αλλά και σε διάφορους κινηματογράφους της Νέας Υόρκης, με σκοπό την παρακολούθηση ταινιών και την δημιουργία της προσωπικής αντίληψης πάνω στην τέχνη του σινεμά. Το 1951, με τη βοήθεια και την προτροπή του φίλου του Alex Singer, γύρισε το πρώτο του ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight. Στην ταινία κυριαρχούν τα ανεστραμμένα πλάνα, τεχνική που χαρακτήρισε και το μετέπειτα έργο του σκηνοθέτη. Σκηνοθετεί δύο ντοκιμαντέρ ακόμη, το Flying Podre την ίδια χρονιά και το The Seafarers το 1953. Η δεκαετία του 1960 τον βρίσκει να κάνει πιο σημαντικά βήματα επί του κινηματογραφικού του έργου. Η ταινία γυρίζεται το 1960 και δύο χρόνια μετά έρχεται η πολύβουη Lolita, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκωφ, ο οποίος έγραψε και το σενάριο της ταινίας. Το 1964 γυρίζει τη ταινία Dr. Strangelove or how I learned to stop worrying and love the bomb, που αρχικά προοριζόταν ως ένα καθαρό δράμα, όμως ο Κιούμπρικ αποφάσισε να της δώσει και μια κωμική υπόσταση. Η δεκαετία του ’60 ολοκληρώνεται με το πιο σημαντικό – για πολλούς – έργο του, το 2001: A space odyssey. Η νέα δεκαετία ξεκινά με Το Kουρδιστό Πορτοκάλι. (A Clockwork Orange) το 1971, μια απο τις σημαντικότερες ταινίες του που η προβολή της απαγορευόταν για πολλά χρόνια στην Αγγλία, λόγω των βίαιων σκηνών της. Ακολουθεί η ταινία Barry Lyndon το 1975, η οποία αποσπά 4 Όσκαρ και το 1980 έρχεται το The Shinning, με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον. Η δεκαετία αυτή κλείνει το 1987 με την ταινία Full Metal Jacket. Το κύκνειο άσμα του έρχεται το 1999, με τίτλο Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes wide shut), με πρωταγωνιστές την Νικόλ Κίντμαν και τον Τομ Κρουζ. Στις 7 Μαρτίου του 1999 ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ πεθαίνει από καρδιακή προσβολή, ενώ κοιμόταν. Το σώμα του θάφτηκε δίπλα στο αγαπημένο του δέντρο, στο Hertfordshire της Αγγλίας. Σε αντίθεση με άλλους σκηνοθέτες ο μονήρης και μυστικοπαθής Κιούμπρικ δεν άφησε ποτέ να μάθουμε πολλά για το παρελθόν και την προσωπική ζωή του. Το ενδιαφέρον του κυρίως επικεντρώθηκε στην υψηλή αισθητική των ταινιών του, καθιστώντας τη συμβολή του στην εξέλιξη της 7ης τέχνης ανεκτίμητη. Ωστόσο ήταν το υποδόρια εξομολογητικό του στυλ που αποκάλυψε την ευαισθησία του, καθώς χρησιμοποίησε τις ταινίες του για να εκφράσει συναισθήματα και το έκανε καλύτερα από κάθε άλλο σύγχρονο του σκηνοθέτη. Αλλά το κοινό αρχικά δυσκολεύτηκε να απολαύσει το γριφώδες διαστημικό ταξίδι του “2001”, τρομοκρατήθηκε από τη ωμή βία που επικρατούσε στην «πόλη» του «Κουρδιστού πορτοκαλιού», βίωσε την ψύχωση της ερήμωσης στη «Λάμψη» και σοκαρίστηκε από την ανατομία του σεξουαλισμού στα “Μάτια ερμητικά κλειστά». Αυτό συνέβη επειδή οι ταινίες του είναι μεγαλόπνοες και υποβλητικές, αφαιρετικές και ασαφείς, βαθιά διαποτισμένες με μεταφορικά νοήματα, επομένως απαιτούν μια συγκεκριμένη ωριμότητα για να συνειδητοποιηθεί πλήρως το μεγαλείο τους. Ο Κιούμπρικ δεν είχε ένα συγκεκριμένο σκηνοθετικό ύφος, δούλεψε σε πολλά διαφορετικά είδη, αντιμετωπίζοντας το θρίλερ, την επιστημονική φαντασία, τις λογοτεχνικές προσαρμογές και τον πόλεμο με εξίσου μεγάλη επινοητικότητα, δεν έκανε ποτέ μια ευθεία ταινία «genre». Σαν συνολική αποτίμηση ως κύρια χαρακτηριστικά του έργου του προβάλλουν η αξεπέραστη τελειότητα της φόρμας, η εμμονή του να ανατέμνει με οξυδέρκεια και κλινική ψυχρότητα τα άδυτα της ανθρώπινης φύσης, ο διάχυτος πεσιμισμός αλλά και μια ουμανιστική αύρα. 20 χρόνια μετά το θάνατο του το έργο του παραμένει πρωτοποριακό, διαχρονικό και ταυτόχρονα εγκεφαλικό και παγερά γοητευτικό. ΠΛΗΡΗΣ ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ Φόβος και επιθυμία / Fear and desire (1953) Η ταινία αναφέρεται σε έναν πόλεμο σε μια ανώνυμη χώρα. Τέσσερις στρατιώτες, οι οποίοι επιβίωσαν από την πτώση του αεροπλάνου που τους μετέφερε, ανακαλύπτουν ότι βρίσκονται σε εχθρικά εδάφη. Αποφασίζουν να φτιάξουν μια σχεδία και να διασχίσουν την νύχτα ένα κοντινό ποταμό, προκειμένου να βρεθούν με τους συμπατριώτες τους. Ωστόσο, τα σχέδιά τους περιπλέκονται, από μια γυναίκα, η οποία τους συναντά στο δάσος που κρύβονται και από την παρουσία κοντά τους ενός στρατηγού των εχθρικών δυνάμεων, τον οποίο έχει σκοπό να δολοφονήσει ένα μέλος της ομάδας τους. Μέχρι σήμερα ελάχιστοι έχουν δει την ταινία, καθώς ο τελειομανής Κιούμπρικ την είχε αποσύρει, θεωρώντας ότι δεν είναι αρκετά καλή. Το φιλί του δολοφόνου / Killer’s Kiss (1955) Αποτυχημένος μποξέρ, κυνηγημένος από τον υπόκοσμο εξαιτίας μιας τραγουδίστριας, περιμένει σε μια πλατφόρμα τρένου να έρθει η ώρα του για να φύγει και θυμάται (μέσω φλας-μπακ) τα γεγονότα που τον οδήγησαν ως εκεί. Ημιαποτυχημένο κράμα γκαγκστερικού και film-noir μεσαίας διάρκειας (64 λεπτών). Μια άσκηση ύφους χωρίς ρυθμό και κέντρο βάρους με μέτριες ερμηνείες. Ένα φτηνό b-movie που πάντως με τη πάροδο του χρόνου έχει αποκτήσει cult χαρακτήρα κυρίως λόγω της βαριάς υπογραφής του Κιούμπρικ σε σενάριο και σκηνοθεσία. Το χρήμα της οργής /The killing (1956) H πρώτη πραγματικά αξιόλογη ταινία του Κιούμπρικ, είναι αυτό το έργο που ακολουθεί τους κώδικες και την μυθολογία των film-noir. Αποτελεί διασκευή του μυθιστορήματος «A clean break» του Lionel White. Μετά την αποφυλάκισή του ο Τόνι Κλέι σχεδιάζει μια πολύπλοκη αλλά αναίμακτη απάτη στον ιππόδρομο. Λογαριάζει όμως χωρίς τη σύζυγο ενός εκ των συνεργατών του και του εραστή της, οι οποίοι έχουν τα δικά τους σχέδια. Η ταινία θυμίζει έντονα την αριστουργηματική «Ζούγκλα της ασφάλτου» του Τζον Χιούστον. Διαθέτει τον ίδιο πρωταγωνιστή, τον επιβλητικό Sterling Heyden, το ίδιο πεσιμιστικό πνεύμα και την ίδια κατάμαυρη ατμόσφαιρα. Στην αλησμόνητη τελική σεκάνς ο ηττημένος αλλά υπερήφανος άντρας αρνείται να το βάλει στα πόδια. Γιατί άλλωστε; Η Μοίρα του είναι προδιαγεγραμμένη. Σταυροί στο μέτωπο / Paths of glory (1957) Η υπόθεση της ταινίας τοποθετείται στη Γαλλία του 1916 στα μέσα του 1ου παγκοσμίου πολέμου. To εξωφρενικό σχέδιο ενός μεγαλομανή στρατηγού για την κατάληψη ενός σημαντικού στόχου ναυαγεί και η μιλιταριστική αριστοκρατία γυρεύει αποδιοπομπαίους τράγους στις μικρές τάξεις του στρατεύματος. O συνταγματάρχης Νταξ (ένας ανεπανάληπτος Κirk Douglas) είναι ο ιδεαλιστής αξιωματικός-νομικός που θα προσπαθήσει να αποτρέψει την άδικη και αμείλικτη τιμωρία. Πανέξυπνο σενάριο, σπινθηροβόλοι διάλογοι, αξέχαστοι χαρακτήρες, ζοφερή ατμόσφαιρα, υπέροχες ερμηνείες και μια μεγαλειώδης σκηνοθεσία συνθέτουν μια από τις πλέον αντιπολεμικές ταινίες, αν όχι την καλύτερη αντιπολεμική ταινία όλων των εποχών. Η σπαρακτική τελική σεκάνς, με τους εξαθλιωμένους στρατιώτες να συγκινούνται από το αδέξιο αλλά μελαγχολικό τραγούδι μιας αιχμάλωτης Γερμανίδας, στεφανώνει το φιλμ. Θαυμαστή απλότητα και ποιητική οικονομία! Σπάρτακος / Spartacus(1960) H ιστορία του Σπάρτακου, νεαρού δούλου από τη Θράκη, που αφού δεινοπάθησε στα φοβερά ορυχεία της Λιβύης και μετατράπηκε σε έναν από τους ικανότερους μονομάχους της αρένας, προέτρεψε χιλιάδες δούλους σε μια αιματηρή εξέγερση ενάντια στον ρωμαϊκό ζυγό. Διαθέτοντας ένα θεαματικό cast (Kirk Douglas, Jean Simmons, Laurence Olivier, Peter Ustinov, Charles Lotton κ.α.) πήρε την θέση του απολυμένου Anthony Mann και κατάφερε να προσδώσει νέα ποιητική πνοή, διάσταση και προοπτική στο ήδη κορεσμένο είδος των ιστορικών υπερπαραγωγών. Το αποτέλεσμα ήταν απλά αξεπέραστο. Λολίτα / Lolita(1962) Το κλασικό μυθιστόρημα του Nabokov σε μια τολμηρή για την εποχή της διασκευή. Ένας μεσήλικας καθηγητής (εξαίσιος ο James Mason) νοικιάζει δωμάτιο στο σπίτι μιας όμορφης αλλά χυδαίας χήρας (Selley Winters). Έλκεται όμως από τη 14χρονη κόρη της (πειστική η Sue Lion ως αισθησιακό νυμφίδιο), η οποία έχει μια σχέση εξάρτησης με έναν ιδιοφυή αλλά διεστραμμένο άντρα (υπέροχα σατανικός ο Peter Sellers). Η ερωτική διαπλοκή του κουαρτέτου θα οδηγήσει σε τραγικά αποτελέσματα. Ο Κιούμπρικ μεγαλουργεί περιγράφοντας τον αγχωτικό και απεγνωσμένο πόθο του μεσήλικα για το άγουρο θηλυκό φρούτο της ζωής. Αισθητικά κυριαρχεί ένας διάχυτος, έντονος ερωτισμός χωρίς όμως άμεση απεικόνιση για το φόβο της λογοκρισίας. SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα /Dr. Strangelove (or how I learned to stop worrying and love the bomb) (1964) Ένας παρανοϊκός διοικητής μιας αμερικάνικης αεροπορικής μονάδας υπερβαίνει τη δικαιοδοσία του και εξαπολύει τα αεροπλάνα του για μία πυρηνική επίθεση εναντίον της Ρωσίας. Ο πρόεδρος σε συνεργασία με τους συμβούλους του και έναν τρελο-επιστήμονα προσπαθούν να σταματήσουν τους βομβιστές αλλά και να ηρεμήσουν τον Ρώσους. Ο απολαυστικός Peter Sellers είναι τρισδιάστατος, ερμηνεύοντας τον αεροπόρο της HMS, Μandrake, τον πρόεδρο της Αμερικής, Μirkin και τον αινιγματικό αμερικανογερμανό Dr. Strangelove. Ο Κιούμπρικ υιοθετεί γκροτέσκο στυλ στις ερμηνείες, κάτι που αποδεικνύεται απόλυτα πετυχημένο για το είδος. Παράλληλα εμπνέεται αρκετές κωμικές σκηνές ανθολογίας όπως αυτή όπου ο Dr. Strangelove αδυνατεί να ελέγξει το μηχανικό του χέρι ή όταν ο επισμηναγός Κονγκ (Slim Pickens) ιππεύει ως cowboy την ατομική βόμβα. Με το πέρασμα του χρόνου η λάμψη της ταινίας όχι μόνο δεν ξεθώριασε αλλά αντίθετα ακτινοβολεί ως η απόλυτη αντιπολεμική σάτιρα και παραμένει ακόμη και σήμερα επίκαιρη, εύστοχη και ξεκαρδιστική. 2001: Η Οδύσσεια Του Διαστήματος / 2001: Α Space Οdyssey (1968) Στην αυγή της ανθρωπότητας οι πίθηκοι ανακαλύπτουν έναν μυστηριώδη μονόλιθο και μετατρέπονται από κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες σε χειριστές εργαλείων αποκτώντας αίσθηση της ιδιοκτησίας αλλά και της αντιπαλότητας. Χιλιετίες αργότερα εμφανίζεται ένας άλλος μονόλιθος στη σελήνη και αργότερα στον πλανήτη Δία. Ένα επανδρωμένο διαστημόπλοιο ξεκινά για τον μακρινό πλανήτη, αλλά ο πανίσχυρος υπολογιστής HAL 9000, που ελέγχει την πτήση, αρχίζει να εξολοθρεύει το πλήρωμα. Ο μοναδικός επιζών κοσμοναύτης έρχεται σε επαφή με τον μονόλιθο και υποβάλλεται σε ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο περνώντας από τα στάδια της γήρανσης, του θανάτου και της αναγέννησης. Το φιλμ θέτει περισσότερα ερωτήματα από τις απαντήσεις που δίνει και επιδέχεται πληθώρα ερμηνειών. Λέει ο Κιούμπρικ: «Πρόθεσή μου ήταν να φτιάξω μια οπτική εμπειρία που να διεγείρει το νου. Από εκεί και πέρα, καθένας είναι ελεύθερος να υποθέτει τις όποιες φιλοσοφικές ή αλληγορικές προεκτάσεις της ταινίας». Και πραγματικά η οπτική εμπειρία είναι μοναδικής ομορφιάς και εικαστικής πλαστικότητας, αποτελεί μια μοναδική διαστημική χορογραφία με τη μουσική των Ρίχαρντ Στράους, Γιόχαν Στράους, Αράμ Χατσατουριάν, Γκιόργκι Λιγκέτι. Ταινία μεγαλόπνοη, οραματική, υποβλητική, με μια παγερή αίσθηση μεγαλείου αλλά ταυτόχρονα δυσπρόσιτη, αφαιρετική και ασαφής . Το κουρδιστό πορτοκάλι / A Clockwork Orange (1971) Το έναυσμα για την ταινία αυτή δόθηκε στον Κιούμπρικ από το σεναριογράφο και φίλο του Τέρι Σάουδερν, ο οποίος, όταν διάβασε το ομώνυμο μυθιστόρημα, έμεινε ενθουσιασμένος από το ιδιάζων και μαύρο χιούμορ του συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες. Ο Κιούμπρικ σκεφτόταν με άκρα επιφυλακτικότητα την πρόταση του φίλου του, καθώς το λεξιλόγιο των νέων (Nadsat) που επινόησε ο συγγραφέας δεν του ήταν καθόλου αρεστό. Μετά από αρκετές αναγνώσεις, ο Κιούμπρικ δέχτηκε να σκηνοθετήσει Το Κουρδιστό Πορτοκάλι, όταν ανακάλυψε πως ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, ο Άλεξ, έχει κοινά στοιχεία με το βασιλιά Ριχάρδο Γ’, όσον αφορά στους χαρακτήρες τους. Ο Κιούμπρικ απέρριψε τα άτομα που προτάθηκαν αρχικά για να πρωταγωνιστήσουν στην ταινία, τα οποία ήταν οι Μικ Τζάγκερ στον κεντρικό ρόλο και μέλη της συμμορίας του οι Rolling Stones. Για το ρόλο αυτό θεωρούσε απολύτως κατάλληλο τον ηθοποιό Μάλκολμ Μακντάουελ, τον οποίο η παραγωγή κάλεσε αμέσως και ανέλαβε το ρόλο, χωρίς να περάσει από δοκιμαστικό. Στην ταινία παρακολουθούμε όλες τις μορφές που μπορεί να πάρει η βία: κρατική βία, ομαδική βία, μεμονωμένη βία, καθώς και η βία που ασκείται στα σωφρονιστικά καταστήματα. Βλέπουμε μια εγκληματική ομάδα νέων, με αρχηγό τον Άλεξ, εθισμένη στα ναρκωτικά, να επιδίδεται σε παρανομίες, ξυλοδαρμούς, βιασμούς, ληστείες και άλλες αποτρόπαιες πράξεις. Κατά τη διάρκεια μιας ειδεχθούς επίθεσης, οι φίλοι του Άλεξ τον προδίδουν, με αποτέλεσμα τη σύλληψή του. Όταν οδηγείται στη φυλακή, του δίνεται η ευκαιρία να κερδίσει την ελευθερία του, αρκεί όμως να γίνει πειραματόζωο ενός κρατικού πειράματος. Είναι ένα πείραμα που θα τον βοηθήσει να σωφρονιστεί ταχύτατα και να εισέλθει ξανά στην κοινωνία χωρίς καμιά πρόθεση για άσκηση βίας, και μάλιστα με αποστροφή προς αυτή. Το πείραμα εν μέρει επιτυγχάνει το σκοπό του, μετατρέπει όμως το θύτη σε θύμα. Ο Άλεξ γίνεται ένα πλάσμα που δε μπορεί να αντιδράσει και να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Η ταινία θεωρείται από τις κορυφαίες της έβδομης τέχνης, αν και η προβολή της προκάλεσε ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις. Στην Αγγλία σημειώθηκαν εγκλήματα που αντέγραφαν τις βίαιες σκηνές της ταινίας. Η ταινία απασχόλησε το αγγλικό κοινοβούλιο και ο Κιούμπρικ αποφάσισε να απαγορεύσει μόνος του την προβολή της ταινίας και είχε δηλώσει τα εξής: «Η βία υπήρχε πάντοτε στην τέχνη, υπάρχει στη Βίβλο, στον Όμηρο, στον Σαίξπηρ. Ουδέποτε ένα προϊόν τέχνης προκάλεσε κοινωνική ζημιά». Μπάρι Λίντον / Barry Lyndon (1975) Ο Μπάρι Λίντον (ο Ryan O’Neal στην καλύτερη ερμηνεία του) είναι ένας Ιρλανδός τυχοδιώκτης που ταξιδεύει μέσα στα πεδία μάχης και τα σαλόνια της Ευρώπης του 18ου αιώνα προσπαθώντας να ενταχθεί στους αριστοκρατικούς κύκλους, με εφόδια τη γοητεία του στις γυναίκες, το θράσος και την ικανότητά του στα όπλα. Ο προσωπικός αγώνας του (που συμβολίζει και τον αγώνα του κάθε ανθρώπου για επιβίωση) θα έχει νίκες και ήττες, καταξίωση και ταπείνωση, φιλία και προδοσία, ηδονικά γλέντια και προσωπικές τραγωδίες. Η Ειμαρμένη θα έχει βέβαια τον τελευταίο λόγο. Η απόλαυση και η συγκίνηση που προσφέρει η θέαση της μεταφοράς αυτής του μυθιστορήματος του William M. Thakery είναι πέρα και πάνω από κάθε περιγραφή. H ατμοσφαιρική φωτογραφία του John Alcott με τη χρήση φυσικού εσωτερικού φωτισμού με κεριά δίνει στην εικόνα περισσότερο ρεαλισμό, αλλά και μια ιδιαίτερη φωτεινότητα και θέρμη, που αντικατοπτρίζει πιστότερα τα συναισθήματα της στιγμής. Τα σκηνικά, τα κοστούμια και η αρμονική κίνηση των ηθοποιών μέσα στα κάδρα παράγουν μαγευτικές εικόνες βουτηγμένες στην κλασσική μουσική των Mozart, Bach, Vivaldi κ.α. Η χρήση της αφήγησης off προσθέτει ρυθμό, λεπτή ειρωνεία και μια αδιόρατη μελαγχολία. Το «Μπάρι Λίντον» αποτελεί ένα αληθινό μνημείο του κινηματογράφο, μια αριστουργηματική δημιουργία που, όχι άδικα, θεωρείται από πολλούς η καλύτερη του μεγάλου σκηνοθέτη. Η Λάμψη / Τhe Shining (1980) Ο πρώην αλκοολικός συγγραφέας τρόμου Τζακ Τόρανς (αληθινά τρομακτικός ο Jack Nicholson) παίρνει τη γυναίκα του Γουέντι (Shelley Duvall) και το μικρό γιο τους Ντάνι (Danny Lloyd) να ζήσουν σε πολυτελές αλλά ερημικό ξενοδοχείο στα Όρη του Κολοράντο, όπου προσλήφθηκε ως χειμερινός επιστάτης. Χρειάζεται έμπνευση για το νέο του βιβλίο και ελπίζει πως εκεί θα την βρει. Καθώς οι εβδομάδες περνούν, το ξενοδοχείο αποκλείεται από το χιόνι. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της απόλυτης απομόνωσης, κάθε μέλος της οικογένειας βιώνει κάποιου είδους ανατριχιαστική παραίσθηση. Στη συνέχεια ο Τζακ βυθίζεται αργά αλλά σταθερά στην τρέλα, γίνεται όλο και πιο αλλοπρόσαλλος, απότομος και βίαιος. Βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Stephen King, η ταινία αποτελεί μια αλληγορία για το αιμοβόρο κτήνος που κρύβεται μέσα στον λαβύρινθο του ανθρώπινου μυαλού. Ισορροπεί με θαυμαστή επιδεξιότητα στο μεταίχμιο πραγματικού και φανταστικού στοιχειώνοντας τη μνήμη του θεατή με ρυθμικά επαναλαμβανόμενες ανατριχιαστικές, κλειστοφοβικές εικόνες. Το μπαρόκ σκηνικό με τα αχανή δωμάτια, τους μυστηριακούς καθρέφτες, τον λαβυρινθώδη κήπο σε συνδυασμό με την απόκοσμη μουσική επιτείνει την ανησυχία και την αναστάτωση. Full Metal Jacket (1987) Η ταινία είναι εμφανώς χωρισμένη σε δύο μέρη. Στο πρώτο περιγράφεται η σκληρή και αμείλικτη διαδικασία της εκπαίδευσης σε ένα στρατόπεδο νεοσυλλέκτων των ΗΠΑ. Εκπαιδευτής τους είναι ένας υστερικά βάρβαρος λοχίας (σαρωτική η ερμηνεία του R. Lee Ermy) που προσπαθεί να κάμψει το ηθικό τους και να τους μετατρέψει σε άβουλες φονικές μηχανές. Στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε διάφορα χαλαρά συνδεδεμένα επεισόδια στα πεδία μάχης του Βιετνάμ, που καλύπτει ως ανταποκριτής της εφημερίδας ένας από αυτούς τους νεοσύλλεκτους. Η ιδιομορφία της ταινίας είναι ότι η ενότητα της εκπαίδευσης παρουσιάζεται πολύ σκληρότερη και εφιαλτικότερη από αυτήν της αληθινής μάχης. Αυτή η ιδιοφυής επιλογή του Κιούμπρικ αποδεικνύει ότι το βασικό θέμα του δεν είναι ο πόλεμος του Βιετνάμ αλλά ο μιλιταριστικός μηχανισμός παραγωγής ανθρώπινης βαρβαρότητας. Μάτια ερμητικά κλειστά / Eyes wide shut (1999) Πρόκειται για μια τολμηρή ανατομία του σεξουαλισμού στο έγγαμο ζευγάρι με καθαρά φροϋδικούς όρους. Μια πανέμορφη γυναίκα εξομολογείται σε μια στιγμή χαλαρότητας μια φαντασίωσή της στον γοητευτικό γιατρό σύζυγό της. Αυτό πυροδοτεί την έκρηξη ζήλιας του με αποτέλεσμα να την εγκαταλείψει και να ζήσει μια φανταστική ερωτική οδύσσεια κρυμμένος πίσω από μια μάσκα. Ο Κιούμπρικ εικονογραφεί με υπνωτιστικό ρυθμό την άβυσσο του ανθρώπινου μυαλού. Έτσι αναδύονται τα αντιθετικά όσο και συμπληρωματικά δίπολα που βρίσκονται σε ατέρμονες μονομαχίες: πραγματικότητα και φαντασίωση, συνειδητό και ασυνείδητο, λογική και ένστικτο, έρωτας και μίσος. Η προβολή της ταινίας είχε όλο το φάσμα των αντιδράσεων σε κοινό και κριτική: από την απορία ως την έκπληξη και από την απόρριψη ως τον ενθουσιασμό. Όμως για ένα καλλιτέχνη που ήταν τόσο πρωτοποριακός όσο ο Κιούμπρικ o καλύτερος σύμμαχος είναι ο χρόνος. Είκοσι χρόνια μετά την πρώτη προβολή της η ταινία φαντάζει αγέρωχη, επιβλητική και κρυστάλλινα διαυγής. Ένας εμπνευσμένος επίλογος στο μεγαλειώδες έργο ενός κορυφαίου δημιουργού. Πηγές: https://www.maxmag.gr/afieromata/stanlei-kioymprik-o-skinothetis-poy-echtise-mytho-toy-13-tainies/ https://fermouart.gr/2018/04/25/stanley-kubrick/ info: Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής. Κάθε Τρίτη 8.30μμ, στο στέκι της Δράσης, Πίνδου 30 & Μαραθώνος, Βριλήσσια Ο Παναγιώτης Δενδραμής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη συνέχεια όμως ακολούθησε σπουδές σχετικές με τον κινηματογράφο. Αρχικά στη σχολή Σταυράκου και έπειτα στο μεταπτυχιακό Ιστορίας και Θεωρίας του Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Έχει δουλέψει ως βοηθός σκηνοθέτη, κάμεραμαν, μοντέρ και βοηθός παραγωγής για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ενώ η μικρού μήκους ταινία του «Tο δωμάτιο» συμμετείχε στο φεστιβάλ Δράμας το 2009. Επιπλέον έχει συμμετάσχει ως εκπαιδευτής σε επιμορφωτικά προγράμματα σε σχολεία της Αττικής, με στόχο την εξοικείωση των μαθητών με την οπτικοακουστική κουλτούρα και τα μέσα της. Αυτή την περίοδο διδάσκει στη Σχολή Σταυράκου και ολοκληρώνει τη διδακτορική του διατριβή πάνω στον ελληνικό κινηματογράφο. Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση