Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου, 8.00 μ.μ., στο "στέκι της Δράσης"

Βλέπουμε, Συζητάμε, Μαθαίνουμε από και για το Σινεμά 4ος χρόνος, 4ος Κύκλος Συνάντηση 1η, Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου, 8:00μμ, Πάρνηθος 21, στέκι της Δράσης Το σινεμά της Λατινικής Αμερικής - «Το μεξικάνικο σινεμά (Roberto Rodriguez, Guillermo Del Toro, Alfonso Cuarón, Alejandro González Iñárritu)» Διδασκαλία: Παναγιώτης Δενδραμής, σκηνοθέτης και διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Δηλώσεις συμμετοχής: στο τηλέφωνο 2111165797 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση: cinedrasi2011@gmail.com Λίγη ιστορία Κύριο χαρακτηριστικό της Λατινικής Αμερικής, ήταν και είναι οι επαναστάσεις, οι αντεπαναστάσεις και τα πραξικοπήματα. Οι «Προκολομβιανοί πολιτισμοί» που αναπτύχθηκαν στην αμερικανική ήπειρο πριν από την έλευση του Χριστόφορου Κολόμβου και τον αποικισμό κυρίως των Ισπανών και Πορτογάλων κατακτητών, υπολογίζεται ότι έφταναν περίπου τα 90 εκατομμύρια ανθρώπων. Οι λαοί αυτοί ουσιαστικά εξοντώθηκαν στη μεγαλύτερη σφαγή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι μεγαλύτεροι και σημαντικότεροι προκολομβιανοί πολιτισμοί ήταν οι Αζτέκοι, οι Μάγια και οι Ίνκας. Η εξάλειψη τους δημιούργησε μια σειρά από νέα κράτη που έχουν εγγενείς διαφορές αλλά και βασικές ομοιότητες, που σε μεγάλο βαθμό πηγάζουν από το κοινό αποικιακό παρελθόν τους. Οι αγώνες για την ανεξαρτησία από τους Ευρωπαίους προκάλεσαν την κινητοποίηση των τοπικών πληθυσμών και οδήγησαν στη συγκρότηση των εθνικών κρατών. Η διαδικασία εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε από το 1880, οδήγησε στην εδραίωση ολιγαρχικών καθεστώτων που συνδέθηκαν με το εξαγωγικό οικονομικό μοντέλο. Ακολούθησε, αρχής γενομένης με τη Μεξικανική Επανάσταση του 1910, η απονομιμοποίηση της ολιγαρχικής τάξης, που σαν διαδικασία κορυφώθηκε στις δεκαετίες 1930-1940. Στη συνέχεια, η περιορισμένη επιτυχία των αναπτυξιακών πειραματισμών της δεκαετίας του 1950 και το παράδειγμα της Κούβας συντέλεσαν στην ανάπτυξη της εντυπωσιακής επαναστατικής δυναμικής που τη δεκαετία του 1960 συνεπήρε τις λατινοαμερικανικές κοινωνίες. Η αντίδραση που ακολούθησε και η εγκαθίδρυση αιματηρών δικτατοριών, επέφερε όχι μόνο τον αποκλεισμό αλλά και τη νέα φυσική εξόντωση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Επιπλέον ο σκληρός νεοφιλελευθερισμός της δεκαετίας του 1990 δημιούργησε νέες μορφές κοινωνικού αποκλεισμού ενώ από τη στροφή του 21ου αιώνα υπάρχει μια μεγάλη δυναμική προς την κατεύθυνση της συμμετοχής και της ενσωμάτωσης των πλατιών στρωμάτων. Το ιθαγενικό κίνημα που έκανε δυναμικά την εμφάνισή του κατά τη διάρκεια του 1990 κυρίως στον Ισημερινό αλλά και στο Μεξικό με την εξέγερση των Ζαπατίστας το 1994, στη Βενεζουέλα με την «ιδέα της Μεγάλης Πατρίδας», δηλαδή της λατινοαμερικάνικης ενότητας, αλλά και οι μεγάλες κοινωνικές εκρήξεις όπως το «Αργεντινάσο» του 2001 ή οι «Πόλεμοι» του νερού και του φυσικού αερίου στη Βολιβία στο διάστημα 2000-2005 σηματοδότησαν την εναντίωση στις ξένες επεμβάσεις και απέδειξαν πως «οι γενιές οι καταδικασμένες σε 100 χρόνια μοναξιά» δεν θα έμεναν για πάντα σε αυτή την κατάσταση. Το σινεμάόπως ο Εμιλιάνο Ζαπάτα και ο Πάντσο Βίλα, πασίγνωστοι θρύλοι σε ολόκληρη την οικουμένη, βρίσκονται πολλές φορές στο επίκεντρο των ταινιών που στις περισσότερες περιπτώσεις μιλούν για την επανάσταση, τη θρησκεία και την οικογένεια. Το 1931 πραγματοποιήθηκε η πρώτη μεξικάνικη ταινία με ήχο, μια προσαρμογή του μυθιστορήματος Santa του Federico Gamboa, σε σκηνοθεσία του Antonio Moreno και με πρωταγωνίστρια την Lupita Tovar -περισσότερο γνωστή για τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην έκδοση του Δράκουλα, το 1931. Μέχρι το Que Viva Mexico του Sergei Eisenstein (1931), τα μεξικανικά ακροατήρια εκτέθηκαν σε δημοφιλή μελοδράματα, ακατέργαστες κωμωδίες, καθώς και ισπανόφωνες εκδόσεις ταινιών του Χόλιγουντ. Ο ερχομός του μεγάλου Σοβιετικού σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν έδωσε ισχυρή ώθηση στην ανάπτυξη της εγχώριας κινηματογραφίας, που έφτασε στην κορύφωση της ακμής της τις δεκαετίες του ’40 και του ’50. Ήταν η χρυσή εποχή για τον κινηματογράφο του Μεξικού, που κατάφερε να δημιουργήσει ρωμαλέα υποδομή παραγωγής και ένα λαμπερό σταρ σίστεμ. Οι μεξικανικές ταινίες -κωμωδίες, κοινωνικές περιπέτειες, ερωτικά μελοδράματα- δεν γέμιζαν μόνο τα σινεμά των μεξικανικών πόλεων αλλά γίνονταν δημοφιλείς και στο εξωτερικό. Ηθοποιοί όπως η Ντολόρες ντελ Ρίο, ο Καντίφλας, ο Χόρχε Νεγκρέτε, ο Ρικάρντο Μονταλμπάν,Emilio Fernández και ο cameraman Gabriel Figueroa και ο αριθμός των μεξικανικών ταινιών αυξήθηκε και βελτιώθηκε. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’30 η μεξικανική κινηματογραφική βιομηχανία πέτυχε σημαντική επιτυχία με ταινίες όπως το La Mujer del Puerto (1934) του Arcady Boytler, το Redes (1934) του Fred Zinnemann, το Dos Monjes (1934), αλλά και η Τριλογία της Επανάστασης από τον Fernando de Fuentes. Η τριλογία που καθιέρωσε τον δε Φουέντες ως έναν από τους καλύτερους Μεξικανούς σκηνοθέτες, συντίθεται από τα φιλμ: «El prisionero 13» (1933) η ανθρώπινη, σπαραχτική ιστορία του αγώνα ενός καθεστωτικού πατέρα να σώσει τον επαναστάτη γιο του, «El compadre Mendoza» (1934) ο πατριώτης Mendoza, είναι ο καθημερινός ανθρωπάκος που θέλει να τα έχει καλά με όλες τις πλευρές για να επιβιώσει αλλά τελικά αναγκάζεται να πάρει θέση και «Vámonos con Pancho Villa» (1936) όπου οι αγρότες αποφασίζουν να αφήσουν τα σπίτια τους και να ακολουθήσουν τον Πάντσο Βίλα στον δύσκολο και μοιραίο αγώνα του. Η δεκαετία του ’40 ορίζεται ως χρυσή εποχή του μεξικάνικου σινεμά, με απαρχή την θέσπιση, το 1942, του δημόσιου πιστωτικού – για κινηματογραφικές παραγωγές – ιδρύματος Banco Cinematografico. Έτσι ήδη το 1945 η χώρα φθάνει σε ρεκόρ παραγωγής, 80-90 ταινιών τον χρόνο και το 1963 ιδρύεται η πρώτη δημόσια σχολή κινηματογράφου, Centro Universitariode Estudios Cinematograficos (CUEC) στην Πόλη του Μεξικού. Η ταινία Ahí está el detalle το 1940 του Juan Bustillo Oro έκανε τον Mario Moreno γνωστό ως τον «Μεξικάνο Charlie Chaplin», ενώ η ταινία θεωρείται μια από τις καλύτερες από τους Μεξικάνους κριτικούς. Τη δεκαετία του 1940 αρκετές γυναίκες ηθοποιοί ανέπτυξαν την καριέρα τους και ξεπέρασαν τα σύνορα του Μεξικού όπως oι: Sara García, Dolores del Río, María Félix. Το 1943, η μεξικανική βιομηχανία παρήγαγε εβδομήντα ταινίες, τις περισσότερες για ισπανόφωνες χώρες. Δύο αξιοσημείωτες ταινίες που κυκλοφόρησαν το 1943 από τον σκηνοθέτη Emilio Fernández ήταν η Flor silvestre (1942) και η María Candelaria (1944) -που κέρδισε και το βραβείο του Φεστιβάλ των Καννών. Άλλες αξιοσημείωτες ταινίες του Fernández ήταν: La perla (1945), η Enamorada (1946), και η αμερικανο-μεξικάνικης παραγωγής The Fugitive (1947), με τον John Ford. Το 1948 σηματοδότησε άλλη μια σημαντική στιγμή για τον μεξικανικό κινηματογράφο: Η τριλογία των Nosotros los pobres, Ustedes los ricos και Pepe el Toro, με πρωταγωνιστές τους Pedro Infante και Evita Muñoz «Chachita» σε σκηνοθεσία του Ismael Rodríguez. Εξόριστος από την Ισπανία του Φράνκο, ο Luis Buñuel, έφτασε στο Μεξικό το 1951 και γύρισε εδώ μια σειρά από σημαντικά φιλμ, ανάμεσά τους το περίφημο «Los olvidados» (1950), μια ιστορία για τα φτωχά παιδιά στην πόλη του Μεξικού η πρώτη που σκηνοθέτησε για το Μεξικό αυτή η πολύ σημαντική προσωπικότητα του μεξικανικού κινηματογράφου της δεκαετίας του 1940 και του 1950. Μερικές από τις πιο σημαντικές ταινίες του Buñuel στη μεξικανική του περίοδο είναι οι Subida al cielo (1952), ο El (1953), Ensayo de un crimen (1955) και Nazarín (1958). Τη δεκαετία του 1960, Ο Luis Buñuel κυκλοφόρησε τις τελευταίες μεξικανικές ταινίες του: El ángel exterminador (1962) και Simón del desierto (1965).Πολ Λεντίκ «Reed, Mexico insurgente». Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 πολλές καλλιτεχνικές ταινίες τρόμου και δράσης δημιουργήθηκαν μεταξύ άλλων με τον επαγγελματικό παλαιστή El Santo ή Luchador όπως ονομάζεται ο παλαιστής στα ισπανικά. Lucha Libre είναι ο όρος που χρησιμοποιείται στο Μεξικό για την επαγγελματική πάλη με τις χαρακτηριστικές μάσκες που χρησιμοποιούν. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του ’70 άκμασε η δουλειά των νέων Mεξικάνων σκηνοθετών: ο Arturo Ripstein (El castillo de la pureza -1972, El lugar sin límites, 1977), οLuis Alcoriza (Tarahumara -1965, Fé, Esperanza y Caridad -1973), ο Paul Leduc (Reed: México insurgente (1972)- μια δραματοποίηση βασισμένη στις πρώτες αναφορές της επανάστασης του Μεξικού από τον δημοσιογράφο John Reed και Frida, naturaleza viva (1983) -ένα αφιέρωμα στο αδάμαστο πνεύμα και την αποφασιστικότητα της ζωγράφου Frida Kahlo, και φυσικά ο Alejandro Jodorowski (El topο (1972), Santa Sangre (1989), αλλά και πολλοί άλλοι σκηνοθέτες, που κράτησαν ζωντανή τη φλόγα του μεξικανικού κινηματογράφου έως την ανάδυση μιας νέας γενιάς κινηματογραφιστών, που βρέθηκαν στο επίκεντρο της κινηματογραφικής αναγέννησης μετά το 1990. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 η κυβερνητική χορηγία και υποστήριξη οδήγησε σε μια περίοδο αναγέννησης και στη δημιουργία του , με πρωταγωνιστές σκηνοθέτες που συνδύασαν στις ταινίες τους αμεσότητα στην περιγραφή της σύγχρονης ζωής, πειστικούς χαρακτήρες, στιβαρό και έξυπνο σενάριο. Η παραγωγή αυτού του ρεύματος συνεχίζεται έως σήμερα με σημαντικές ταινίες και σκηνοθέτες όπως: Alfonso Cuarón: Solo con tu pareja (1991), Y tu mamá también (2001). Alfonso Arau: Como agua para chocolate (1992). Kατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Αράου συμμετείχε ως ηθοποιός σε πολλές ταινίες μεταξύ των οποίων στο γουέστερν The wild Bunch (1969) του Sam Peckinpah. Guillermo del Toro: Cronos (1992), Pan’s Labyrinth (2006). Alejandro González Iñárritu: Amores perros (2000), Babel (2006), Biutiful (2010). Εμβληματική ταινία αυτού του νέου ρεύματος, οι «Χαμένες αγάπες» (Amores perros) του Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιαρίτου, ένα σκληρό και συναρπαστικό οδοιπορικό στη σύγχρονη ζούγκλα της Πόλης του Μεξικού. Ταινία χαμηλού προϋπολογισμού, πρώτη δουλειά του σκηνοθέτη, σημείωσε απρόσμενη επιτυχία κερδίζοντας πλήθος διακρίσεων και κάνοντας μια αξιόλογη διεθνή καριέρα. Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine - ΔΡΑΣΗ