του Γιάννη Παρασκευόπουλου

Τους τελευταίους μήνες στα Βριλήσσια τα πεζοδρόμια των περισσότερων κεντρικών δρόμων ξηλώνονται ριζικά και ανακατασκευάζονται από την αρχή οι πλακοστρώσεις τους. Έργα για τους πεζούς είναι γενικά ευπρόσδεκτα, έστω κι αν, σε κάθε δήμο που θέλει να λέγεται σύγχρονος, η τακτική σημειακή συντήρηση και επισκευή των πεζοδρομίων οφείλει να έχει απόλυτη προτεραιότητα. Εκτεταμένα όμως έργα στα πεζοδρόμια, έχουν νόημα μόνο αν εντάσσονται σε συνολικότερη πολιτική για πόλη φιλικότερη για τους πεζούς. Κι εδώ αρχίζουν τα «δύσκολα». Ποια δέντρα κόβονται και ποια μένουν; Τα τελευταία χρόνια συζητιέται ότι τα δέντρα στα πεζοδρόμια αποτελούν γενικώς πρόβλημα και ότι τα Βριλήσσια μπορούν να θυσιάσουν αρκετά από αυτά, καθώς έχουν ήδη υπεραρκετό πράσινο. Η απάντηση είναι ότι τα δέντρα στα πεζοδρόμια δίνουν σκιά και κάνουν τις καλοκαιρινές θερμοκρασίες πολύ πιο ανεκτές για τους πεζούς, ιδιαίτερα τις «δύσκολες» ώρες της ημέρας: διόλου αμελητέο, σε μια πόλη με τόσους δημότες άνω των 60, και με την κλιματική αλλαγή να δείχνει όλο και πιο έντονα τα δόντια της. Αρκεί να συγκρίνουμε το μεσημεριανό περπάτημα στην οδό Αναλήψεως με το αντίστοιχο στην οδό Ολύμπου, για να πάρουμε μια ιδέα. Τα τελευταία 15 χρόνια τα Βριλήσσια έχουν χάσει πράσινο μαζικά: τα πεύκα στη Λ. Πεντέλης κόπηκαν, οι φοίνικες χτυπήθηκαν μαζικά από μύκητα και ξεράθηκαν, αρκετά ακόμη μεγάλα δέντρα χάθηκαν από βαμβακίαση ή από τη φετινή χιονόπτωση. Περιπτώσεις που δένδρα κλείνουν στενά πεζοδρόμια υπάρχουν όντως: λύση συνήθως είναι είτε το κατάλληλο κλάδεμα, για κλαδιά μόνο πάνω από το ύψος των πεζών, είτε μικρή διαπλάτυνση πεζοδρομίου στο συγκεκριμένο σημείο, είτε και τα δύο. Παρόλα αυτά η τωρινή ανακατασκευή των πλακοστρώσεων συνδυάζεται συχνά με μαζικές κοπές δένδρων, όπως στην οδό Ολύμπου. Καταγγελίες αναφέρουν ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα δένδρα άφηναν πλήρως ελεύθερο το ελάχιστο απαιτούμενο πλάτος του 1,50 μέτρου. Κριτήρια για το κόψιμο ή τη διατήρηση των δένδρων δεν δημοσιοποιούνται, ούτε από τη δημοτική αρχή ούτε από την Τεχνική Υπηρεσία του δήμου, ώστε οι πολίτες να ξέρουν τι ισχύει και να μπορούν να σταματήσουν κάποια αυθαίρετη ή λανθασμένη κοπή. Ακόμη και εν ενεργεία δημοτικοί σύμβουλοι ή επικεφαλής παρατάξεων, δεν έχουν καν πρόσβαση στην λίστα με τους δρόμους όπου θα γίνουν έργα. Δημοτικό Συμβούλιο έχει δύο μήνες να συγκληθεί, ενημέρωση στους συμβούλους εκτός συνεδριάσεων δίνεται μόνο επιλεκτικά, με καθυστέρηση ή και καθόλου. Η αδιαφάνεια αυτή τελικά ενθαρρύνει τις αυθαίρετες κοπές: το μεταλλικό πλέγμα στην τσιμεντόστρωση κάτω από τις πλάκες, τοποθετείται ευκολότερα (και οικονομικότερα) αν ο ισοπεδωμένος χώρος του πεζοδρομίου είναι ενιαίος και ελεύθερος, χωρίς ενοχλητικές παρακάμψεις δένδρων ή άλλων εμποδίων. Όσο καλύτερες οι σχέσεις του εργολάβου με την Τεχνική Υπηρεσία ή τη δημοτική αρχή, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να πιέσει για κοπή των δένδρων ή και να αυθαιρετήσει με την προσδοκία ότι «δεν θα πειράξει». Τι γίνεται με τις (υποχρεωτικές) οδεύσεις τυφλών και ατόμων με αναπηρία; Τα πεζοδρόμια είναι απαραίτητα για όλες και όλους, ακόμη και για τους μη «αρτιμελείς». Η ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά και οι στοιχειώδεις σύγχρονες αξίες, ορίζουν υποχρεωτικούς κανόνες ώστε κάθε έργο σε πεζοδρόμια να συμβαδίζει και με τις ανάγκες όσων δεν βλέπουν, δεν κινούνται ή δεν ακούνε όπως εμείς. Με πρόχειρη αναζήτηση (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΒΗΜΑ ΑΝΑΠΗΡΩΝ, Οδεύσεις τυφλών, panvian.blogspot.com), βρήκα ότι ο Ν. 4067/2012 για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό στο άρθρο 26.6 προβλέπει συγκεκριμένες υποχρεώσεις και για κάθε έργο πεζοδρομίων: «Κατά τη διαμόρφωση ή ανακατασκευή των κοινόχρηστων χώρων των οικισμών (όπως ιδίως χώρων που προορίζονται για την κυκλοφορία των πεζών, όπως των πλατειών/ πεζοδρόμων/ πεζοδρομίων/ νησίδων, χώρων πρασίνου/ άλσεων, στάσεων/αποβαθρών κ.λπ.) εφόσον το επιτρέπει η μορφολογία του εδάφους, επιβάλλεται να εξασφαλίζεται η δυνατότητα πρόσβασης ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων με οδεύσεις πεζών/ οδεύσεις τυφλών/ κεκλιμένα επίπεδα (ράμπες) χωρίς αναβαθμούς με κλίση μέχρι 5% / προσβάσιμα μηχανικά μέσα κάλυψης υψομετρικών διαφορών... Σε πεζοδρόμια και σε πεζοδρόμους και λοιπούς κοινόχρηστους χώρους του μη βασικού δικτύου πεζοδρόμων, εφόσον η μορφολογία του εδάφους δεν επιτρέπει τη δυνατότητα δημιουργίας πλήρως προσβάσιμων χώρων κίνησης για άτομα σε αναπηρικό αμαξίδιο, εξασφαλίζεται πάντοτε η προσβασιμότητα για τις λοιπές κατηγορίες χρηστών». Έργα τόσο εκτεταμένων νέων πλακοστρώσεων, κανονικά προορίζονται να παραμείνουν για δεκαετίες. Ακόμη και χωρίς την πρόβλεψη του νόμου, λοιπόν, στοιχειώδης υποχρέωση του Δήμου είναι να εγκαταστήσει παντού οδεύσεις τυφλών με τις γνωστές ανάγλυφες διαγραμμίσεις για το λευκό μπαστούνι όσων δεν βλέπουν, αλλά και να δημιουργήσει ράμπες για αμαξίδια εκεί όπου δεν υπάρχουν, όπως στην οδό Ολύμπου: όποιος έβγαλε ποτέ βόλτα μωρό, έστω και μια μόνο φορά, ξέρει ότι οι ράμπες δεν είναι μόνο για άτομα με αναπηρία. Τίποτε από τα δύο δεν υπάρχει σε κανένα από τα νέα πεζοδρόμια. Έχοντας συνηθίσει να βλέπουμε σε δημόσιο χώρο ελάχιστους τυφλούς χωρίς συνοδό και ελάχιστους να κινούνται μόνοι με αμαξίδιο, η «παράλειψη» του δημάρχου μπορεί να μη μας κάνει εντύπωση. Αν όμως αναλογιστούμε ότι εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας παραμένουν αθέατοι και κρατούνται ουσιαστικά φυλακισμένοι στα σπίτια τους, απλά και μόνο επειδή τους το επιβάλλει η τωρινή διαμόρφωση της πόλης, καταλαβαίνουμε πόσο εγκληματικό είναι να διαιωνίζουμε κι άλλο αυτή την κατάσταση, παραβιάζοντας μέχρι και τον Νόμο. Κατασκευή των υποχρεωτικών υποδομών για αμαξίδια και τυφλούς στα νέα πεζοδρόμια δεν θα λύσει αυτόματα το πρόβλημα, τουλάχιστον όμως δεν θα κάνει αδύνατη την επίλυσή του για άλλα 10-20 χρόνια. Τα πεζοδρόμια, λοιπόν, δεν χρειάζονται μόνο ομαλή (ή έστω καινούργια) πλακόστρωση. Χρειάζεται να είναι πραγματικά φιλικά στους πεζούς και να μην αποκλείουν καμιά και κανέναν. Εδώ, ο δήμος κάνει δυστυχώς ό,τι μπορεί, ώστε τα πεζοδρόμια να είναι μόνο για Σούπερμεν, που αντέχουν στη ζέστη και μπορούν να κινούνται παντού χωρίς εμπόδια. Ως δημότες, ας κάνουμε τουλάχιστον ό,τι μπορούμε για μια πόλη που θα είναι και για μας, τους υπόλοιπους. Γιάννης Παρασκευόπουλος O Γιάννης Παρασκευόπουλος είναι μέλος της «ΔΡΑΣΗΣ» και των «ΠΡΑΣΙΝΩΝ» Φωτογραφία: Οδός Ολύμπου 8 Ιουνίου 2021, K. P., «Μένουμε Βριλήσσια»