Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2025, 8:00μμ, ζωντανά και διαδικτυακά

Στην 7η Συνάντηση του Σεμιναρίου «Σινεμά & Ψυχολογία» συζητάμε την ταινία «Οι Γέφυρες του Μάντισον» » του Clint Eastwood. Το φιλμ αναφέρεται σε μια γυναίκα που διαθέτει έμφυτη καλλιέργεια που δεν αντιστοιχεί στη μέτρια ζωή της και έναν άνδρα με ανάλογη ιδιοσυγκρασία που βρίσκουν ο ένας στον άλλον την υπόσχεση μιας τέλειας προσωπικής ευτυχίας, αλλά ταυτόχρονα αντιλαμβάνονται με θλίψη και αποδοχή, ότι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή δεν είναι πάντα το να κάνουν τον εαυτό τους ευτυχισμένο. Εκείνο που κάνει τους ίδιους υπέροχους, την ιστορία τους συγκινητική και τους θεατές να ταυτίζονται μαζί τους είναι ότι δεν αφήνουν τα πάντα για να ζήσουν μαζί. Δεν τους εμποδίζει ο σεβασμός στις υποχρεώσεις, είναι κυρίως η άποψη ή το υπονοούμενο ότι αν είχαν ενεργήσει σύμφωνα με την επιθυμία τους, αν είχαν εγκαταλείψει τα πάντα για τον έρωτα τους, δεν θα άξιζαν έναν τέτοιο έρωτα. Προφανώς το ιδανικό είναι καταδικασμένο να είναι ιδεατό. Οι Γέφυρες του Μάντισον ΗΠΑ, Δραματική, 1995. Διάρκεια: 135’. Σκηνοθεσία: Clint Eastwood. Σενάριο: Richard Lagravenese, βασισμένο στην ομότιτλη νουβέλα του Robert James Waller. Πρωταγωνιστούν: Meryl Streep, Annie Corley, Clint Eastwood, Victor Slezak . Αν αγαπάς κάποιον όλα γύρω αποκτούν νόημα, αν όχι όλα μένουν άδεια, λειψά και κούφια. Γιατί η αγάπη είναι ο ψίθυρος της ζωής, η απόχρωση που με αγωνία αναζητούμε, η νότα που με λαχτάρα ψάχνουμε, η λέξη που μπορεί να ολοκληρώσει αβίαστα μια φράση, να τελειώσει ένα ημιτελές κεφάλαιο να ολοκληρώσει μια θρυμματισμένη αφήγηση. Δεν είναι τυχαίο ότι η τέχνη είναι το μισό του έρωτα αν αφαιρέσουμε τον έρωτα από την τέχνη θα γίνει θρύψαλα κομμάτια, σκόνη. Εξ άλλου και εμείς είμαστε ένας ασήμαντος σωρός που περιμένουμε να ζήσουμε έναν έρωτα για να μας στήσει στα πόδια μας, να μας ανασηκώσει το πηγούνι για να δούμε τ’ άστρα, να μας φυτέψει δυο φτερά να ταξιδέψουμε στα πέρατα του κόσμου. Μια άμορφη μάζα από επιθυμίες, εμμονές και εξαρτήσεις είμαστε που προσμένουμε μιαν αγάπη να βάλει τάξη στο χάος που ταξιδεύουμε. Η Φραντσέσκα Τζόνσον είχε τη δύναμη, την αντοχή αλλά και το ερωτικό ελατήριο να φύγει από το Μπάρι της Ανατολικής Ιταλίας και να φτάσει στην άλλη άκρη του κόσμου στην επαρχία του Μάντισον της πολιτείας της Αϊόβα, ακολουθώντας τον άντρα και τα όνειρά της για μια άλλη ζωή. Μέσα στη σκόνη των μεσοδυτικών πολιτειών στήνει τη ζωή της με τον σύζυγό της, μεγαλώνει τα δυο παιδιά της και νιώθει ότι έχει ολοκληρώσει τον προδιαγραμμένο κύκλο της. Στην Αμερικάνικη ενδοχώρα η Φραντσέσκα ζει βουτηγμένη στη σκόνη, τη φροντίδα και τη ρουτίνα χωρίς να περιμένει τίποτα ιδιαίτερο, χωρίς να νοιάζεται για τίποτε άλλο εκτός από την φροντίδα των δικών της, την ευφορία της οικογένειάς της και την δίχως δυσάρεστες εκπλήξεις εξέλιξη του βίου τους. Στον βωμό μάλιστα της οικογενειακής ισορροπίας εγκατέλειψε και την επαγγελματική της ενασχόληση. Κάποια στιγμή η υπόλοιπη οικογένεια φεύγει ταξίδι για δουλειά και η Φραντσέσκα μένει πίσω για να φροντίσει το σπίτι, να βρει την ησυχία της και να ψηλαφήσει μέσα στη μοναξιά λίγο τον εαυτό της. Τότε στην περιοχή καταφθάνει με το παλιό φορτηγάκι του ο Ρόμπερτ Κινκέιντ, φωτογράφος του National Geographic, για να φωτογραφίσει τις γραφικές κλειστές γέφυρες της περιοχής. Είναι λίγο εσκεμμένα χαμένος, αρκετά περίεργος και ήδη πολύ γοητευμένος από τον τρόπο που ζει. Εκτός από τις γέφυρες γοητεύεται και από την νοικοκυρά που στη μέση του πουθενά φροντίζει την γαλήνη και την εστία της οικογένειας. Η έλευση του λίγο τυχοδιώκτη, λίγο αδιάφορου, επιδεικτικά σίγουρου αλλά εν τέλει μοναχού και μοναχικού φωτογράφου, κάνει σκόνη τη ρουτίνα τους. Οι λίγες μέρες που θα ζήσουν μαζί θα αποδείξουν ότι «Δεν υπάρχουν ούτε έξι, ούτε εφτά θαύματα στον κόσμο. Υπάρχει μόνο ένα: η αγάπη», όπως έγραφε ο Γάλλος συγγραφέας Jaques Prévert. Ο Ρόμπερτ φωτογραφίζει τις γέφυρες του Μάντισον, αλλά και την κάθε στιγμή της όλο και πιο γοητευτικής και πιο γοητευμένης Ιταλοαμερικανίδας νοικοκυράς. Μαζί ακτινογραφεί τις ζωές τους τις τόσο αντίθετες αλλά και τόσο μονοδιάστατες και λειψές. Μέσα σε τέσσερις μέρες αναπτύσσεται ένα ειδύλλιο το οποίο μπορεί να αντέξει μια ζωή γιατί και οι δύο το έχουν ανάγκη, ή να σκορπίσει την επόμενη στιγμή γιατί έτσι επιβάλλουν οι συνθήκες. Ο σκηνοθέτης βασίστηκε στο μπεστ σέλερ του Ρόμπερτ Τζέιμς Γουόλερ, το οποίο διασκεύασε σεναριακά ο Ρίτσαρντ ΛαΓκραβενίζ για να αναπτύξει τη «βεβαιότητα που έρχεται μια φορά στη ζωή μας». Κινηματογραφεί την κάψα και τη σκόνη του καλοκαιριού του 1965 στην Αϊόβα, φιλμογραφεί την σιωπηλή απελπισία της στερημένης νοικοκυράς και υμνεί τον αιώνιο έρωτα, την ακαταμάχητη έλξη, την ασίγαστη επιθυμία και τη βουβή αγάπη. Η κινηματογραφική μηχανή στήνεται με τη σιγουριά, τη βεβαιότητα και την καθαρότητα της φωτογραφικής μηχανής που χαράματα με το πρώτο φως είναι στημένη, έτοιμη να τραβήξει την σκεπαστή γέφυρα Ρόουζμαν. Με την ευαισθησία που η κάμερα θωπεύει μαζί με το δεξί χέρι της υπέροχης Μέριλ Στριπ το πρόσωπο της υποταγμένης νοικοκυράς και της ανυπότακτης γυναίκας. Την ευκρίνεια της μηχανής λήψης που διατρέχει με φυσικότητα το αυλακωμένο πρόσωπο του Κλιντ Ίστγουντ και των επιθυμιών του. Θαυμάζουμε την ευκινησία που αποκτά η κινηματογραφική μηχανή όταν περιγράφει το τοπίο με ευαισθησία και μαεστρία μοναδική. Γοητευόμαστε από την ακρίβεια του φακού καθώς κινείται ανάμεσα στη σκόνη και στην κάψα της θερινής Αϊόβα, όπως το αεράκι λίγο πριν πέσει το φως και χαθεί η αφόρητη ζέστη και λαμπαδιάσουν τα αθώα σώματα, τα αιχμηρά αισθήματα και οι ανεξερεύνητες αισθήσεις. Ό,τι όμως και να κινηματογραφεί ο σπουδαίος σκηνοθέτης, δεν χάνει ποτέ τον στόχο του που είναι οι διακριτικές κινήσεις του Κλιντ, τα ντροπαλά βλέμματα της Μέριλ και πάνω απ’ όλα η ψυχή της Φραντσέσκα Τζόνσον και το χτυποκάρδι του Ρόμπερτ Κινκέιντ. Οι ψυχές και οι επιθυμίες είναι άπιαστα πουλιά, αλλά ο φακός του Κλιντ Ίστγουντ κατάφερε έστω για μια στιγμή να τις απαθανατίσει. Η βροχή φτάνει καταρρακτώδης, μαζί με την οικογένεια της νοικοκυράς και παρασέρνει το καλοκαίρι, τη σκόνη και το ειδύλλιο. Σε μια αυθεντικά όμορφη μελοδραματικά σκηνή οι ουρανοί έχουν ανοίξει. Η Φραντσέσκα στο φορτηγάκι με οδηγό τον σύζυγό της, προσπαθούν μέσα στην νεροποντή να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Σε μια στροφή εκείνη διακρίνει την λεπτή φιγούρα του Ρόμπερτ να δέρνεται από το ανεμοβρόχι, σε μια τελευταία προσπάθεια πρόσκλησης να την πάρει να φύγουν μακριά να ζήσουν αυτό που μπορούν, να απολαύσουν αυτό που δικαιούνται. Τα νερά στραγγίζουν στο πρόσωπο του φωτογράφου και παρασύρουν το θολό του βλέμμα, τα αραιά του μαλλιά και τα αδιάβροχα συναισθήματά του. Η Φραντσέκα στο φανάρι αρπάζει το χερούλι, για να πεταχτεί έξω, βουρκωμένη μέσα στην απόγνωση κοιτάζει πότε τον άντρα της στο πλάι, πότε τον Ρόμπερτ στο καθρεφτάκι του αυτοκινήτου, πότε την απόγνωση κατάματα, αλλά μένει ασάλευτη. Η Φραντσέσκα δεν μπορεί να σηκώσει στους λεπτεπίλεπτους ώμους της το βάρος του να εγκαταλείψει του άντρα της, ο οποίος, όπως η ίδια ένοχα ψιθυρίζει, «είναι καλός και τρυφερός». Δεν αντέχει να αφήσει στα σκοτάδια της εφηβείας τα παιδιά της, τα οποία είναι δυο φωτεινά πρόσωπα που ακόμα παίρνουν φως από τη δική της λάμψη. Πιθανόν η Ιταλοαμερικανίδα, μεσήλικη νοικοκυρά δεν αντέχει και τις κοινωνικές επιπτώσεις και τον χλευασμό του περίγυρου που έρποντας θα τους ακολουθούσε, θα τους προλάβαινε και θα κατέτρωγε την οικογένειά της και την ίδια, αλλά όπως έγραφε ο Μπέρτραντ Ράσελ «Θα πρέπει να σέβεται κανείς την κοινή γνώμη όσο χρειάζεται για να μην πεθάνει της πείνας και για να μην πάει φυλακή. Οτιδήποτε όμως περισσότερο απ’ αυτό είναι εθελοντική υποταγή σε μια περιττή τυραννία και πιθανόν θα παρεμποδίσει την ευτυχία με διάφορους τρόπους». Ο Βρετανός φιλόσοφος έθεσε το διάτρητο πλαίσιο της ελευθερίας, στο οποίο όμως λείπουν δύο κρίσιμες παράμετροι η διψασμένη ψυχή της Φραντσέσκα και η αλύτρωτη επιθυμία του Κινκένιτ. Πιθανόν όμως επειδή οι ψυχές και οι επιθυμίες είναι άπιαστα πουλιά και επειδή ο φακός του Κλιντ Ίστγουντ κατάφερε έστω για μια στιγμή να τις απαθανατίσει, δημιούργησε μια σπουδαία ταινία που έχουμε πολλούς λόγους, όχι μόνο αισθητικούς, όπου τη συναντούμε να τρυπώνουμε στη γοητευτική αγκάλη της.Ίστγουντ και Μέριλ Στριπ χτίζουν τις ερμηνείες τους όχι με μεγαλοπρεπείς χειρονομίες, αλλά με αμέτρητες ανεπαίσθητες μικρές στιγμές έντονης αγάπης. (Το κείμενο είναι αποσπάσματα από άρθρο του Ελισσαίου Βγενόπουλο που δημοσιεύτηκε εδώ: Το σεμινάριο πραγματοποιείται κάθε Τρίτη στις 8.30μ.μ. στο στέκι της Δράσης, (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια) και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας zoom. Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής, πτυχιούχος τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, με δίπλωμα σκηνοθεσίας (Σχολή Σταυράκου) και μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην ιστορία και θεωρία του κινηματογράφου. Είναι διδάκτορας του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (διατριβή "Η κινηματογραφική εκπαίδευση στην Ελλάδα"), όπου δίδαξε ως ακαδημαϊκός υπότροφος. Διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στη Σχολή Σταυράκου. Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση