5η Διαδικτυακή Συνάντηση: Δευτέρα 1 Μαρτίου, 8:00μμ

Σεμινάριο Κινηματογραφική Γεωγραφία 5η Συνάντηση Διαδικτυακή Δευτέρα 1 Μαρτίου, 8:00μμ, Θέμα: Ιταλικός Κινηματογράφος Φελίνι, Αντονιόνι, Παζολίνι Φεντερίκο Φελίνι «Στις αρχές της δεκαετίας του '60, ο Φεντερίκο Φελίνι έγινε διάσημος σε όλο τον κόσμο. Για εκατομμύρια θεατές ήταν μια «σταθερά», ένα trade mark, όχι μόνο του ιταλικού αλλά του παγκόσμιου «ποιοτικού κινηματογράφου». Επηρέασε με το έργο του πολλούς σκηνοθέτες και οι ταινίες του αγαπήθηκαν από το κοινό και τους διανοούμενους. Έγινε ο πρώτος σκηνοθέτης παγκοσμίως, το όνομα του οποίου αποτελούσε «μέρος» του τίτλου μιας ταινίας (Fellini Roma, Fellini's Satyricon, II Casanova di Federico Fellini), κι ενώ ήταν πάντα επίκαιρος, στάθηκε υπεράνω κάθε κινηματογραφικής μόδας. Στα χρόνια που δημιούργησε (από το '47 μέχρι το '90), οι σχολές και τα ύφη διαδέχονταν το ένα το άλλο: νεορεαλισμός, νουβέλ βαγκ, cinema novo, underground, οι «νέοι» κινηματογράφοι, ο τρίτος κινηματογράφος, ο πολιτικός κινηματογράφος, ο κινηματογράφος της αποδιάρθρωσης, κ.λπ. Ο Φελίνι απέφυγε να ταυτιστεί με κάποια από τις προαναφερόμενες «μόδες». Δημιούργησε ένα απολύτως προσωπικό ύφος κι αποτέλεσε ένα άστρο που έλαμψε σε όλους τους ουρανούς κι όλους τους χρόνους. Ήταν δημοφιλής εξίσου στην Ιαπωνία, την Αμερική και την Ευρώπη. Κι αυτό ήταν το σπουδαίο στο έργο του. Κατάφερε να ταξιδεύει σε όλα τα κινηματογραφικά τοπία και να είναι πάντα πρωτότυπος κι αξιοθέατος. Ακόμα και οι φειδωλοί στις εκτιμήσεις τους για ευρωπαίους σκηνοθέτες Αμερικανοί, τον τίμησαν με ένα ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό βραβείων Όσκαρ». (Στάθης Βαλούκος «Φεντερίκο Φελίνι» εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 2003). Οι πρώτες του ταινίες συγγενεύουν με τον νεορεαλισμό, αργότερα όμως δανειζόμενος στοιχεία από το τσίρκο, θα αποκτήσει ένα εντελώς δικό του στυλ, το οποίο πλέον χαρακτηρίζεται φελινικό. Σκηνοθετικά για τέσσερις και παραπάνω δεκαετίες (1950-1990) θα παράγει πλήθος ταινιών, κάποιες αληθινά μνημεία του κινηματογράφου, αλλά και πολλές μέτριες κυρίως μετά το 1974, όπου το ύφος του πλέον γίνεται μανιέρα. Σημαντικότερες: La strada (1954), Νύχτες της Καμπίρια (1957), La Dolce Vita (1960), 8 1/2 (1963), Σατυρικό (1968), Amarcord (1973), Και το πλοίο φεύγει (1973). Το 1954 κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας, το 1960 τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών. Το 1956, το 1961 και το 1974 κέρδισε το βραβείο της Ένωσης Κριτικών της Νέας Υόρκης. Πήρε τέσσερις φορές, το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας: το 1956 για το Λα Στράντα, το 1957 για το τις Νύχτες της Καμπίρια, το 1963 για το 8 ½ και το 1974 για το Amarcord και προτάθηκε άλλες τέσσερις φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Το 1993 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στη Ρώμη στις 31 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς. Μικελάντζελο Αντονιόνι Ο Αντονιόνι, ο αποκαλούμενος και προφήτης της αλλοτρίωσης, έχει ως θεματική τον υπαρξιακό ίλιγγο, τη συναισθηματική αποξένωση και κενότητα του μεταπολεμικού ανθρώπου-κυρίως του αστού. Δύσκολος για το ευρύ κοινό ως προς τα εκφραστικά μέσα, ωστόσο οι ταινίες του γνώρισαν σημαντική επιτυχία. Σημαντικότερες: H Περιπέτεια (1960), Η Νύχτα (1961), Η Έκλειψη (1962), Blow-up (1968), Επάγγελμα Ρεπόρτερ(1975). Το έργο του Αντονιόνι επίκαιρο και διαχρονικό, παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Ο σκηνοθέτης προ(σ)καλεί τον θεατή να γίνει κοινωνός των προβληματισμών του και να συνδιαλλαγεί μαζί του, μέσα από τις ταινίες μυθοπλασίας του και τα αξιόλογα ντοκιμαντέρ του. Το Σινεμά του, έχει ως αφετηρία μία Ιταλία κατεστραμμένη. Μία χώρα που προσπαθεί να ορθοποδήσει από τα δεινά που τις επέφεραν οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι και επιπλέον μάχεται να απεγκλωβιστεί από τον φασισμό. Η οικονομική κρίση και ο καθημερινός αγώνας του ανθρώπου για επιβίωση, είναι θέματα που συναντάμε συχνά στα πρώτα έργα του δημιουργού, πριν περάσει σε πιο ελπιδοφόρα μηνύματα, σε προσωπικές καλλιτεχνικές αναζητήσεις, με φόντο σχεδόν πάντα τις πολύπλοκες ανθρώπινες σχέσεις. Θέματα όπως η επίδραση της τεχνολογίας, η οικολογία και η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία τον απασχόλησαν εκτεταμένα. Η Κόκκινη έρημος αποτελεί την πρώτη ουσιαστικά ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου, που βάζει, προδρομικά, με τόσο διαυγή και ολοκληρωμένο τρόπο τα μεγάλα οικολογικά και περιβαλλοντολογικά ζητήματα του καιρού μας. Ο σκηνοθέτης τα προσεγγίζει από πολλές, διαφορετικές γωνίες, αποδίδει με νέα αισθητικά μέσα τη μόλυνση και την καταστροφή της φύσης, υπογραμμίζοντας την επίδρασή τους πάνω στον ψυχισμό των ανθρώπων και στην εμφάνιση των διαφόρων νευρώσεων. Στις τέσσερις ταινίες που απαρτίζουν την πρωτοποριακή τετραλογία του της αποξένωσης: Η περιπέτεια (1960), Η νύχτα (1961), Η έκλειψη (1962), Η κόκκινη έρημος (1964), ο Αντονιόνι προσεγγίζει, από διαφορετική, κάθε φορά, οπτική γωνία, το θέμα του υποκειμένου και των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία, σε μια ορισμένη περίοδο ανάπτυξης του καπιταλισμού. Αυτή του μεταπολεμικού, ιταλικού οικονομικού θαύματος, που επέφερε βαθιές αλλαγές και αλλοτριώσεις στην ιταλική κοινωνία. Ο χώρος και ο χρόνος, η σχέση τους με το υποκείμενο και ιδίως με το κεντρικό πρόσωπο κάθε ταινίας, που στην τετραλογία είναι μια γυναίκα σε κρίση, βρίσκονται σε μια αμοιβαία διαμόρφωση χωρίς τέλος. Με αυτή τη συλλογιστική, ο σκηνοθέτης σε όλο του το έργο δεν παύει να εξετάζει ξανά το ίδιο αυτό κεντρικό θέμα, ανανεώνοντας και εμπλουτίζοντας, την προβληματική του, καταγράφοντας, με σκηνοθετική επινοητικότητα και ακρίβεια, τις διάφορες θεματικές παραλλαγές και παραλλάξεις του. Πιέρ Πάολο Παζολίνι Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, ο Ιταλός σκηνοθέτης, ηθοποιός, ποιητής και δημοσιογράφος αποτελεί τον καταραμένο της ιταλικής κινηματογραφίας αλλά και έναν από τους σημαντικότερους ανθρώπους της. Μαρξιστής, με έναν δικό του ιδιόρρυθμο τρόπο, αφού ασχολήθηκε με την ποίηση στράφηκε στον κινηματογράφο το 1960 και γύριζε ταινίες για μια δεκαπενταετία, μέχρι την άγρια δολοφονία του. Στις 2 Νοεμβρίου το 1975 βρέθηκε νεκρός στην παραλία της Όστια, κοντά στη Ρώμη. Λίγο πριν, είχε μόλις ολοκληρώσει την ταινία του Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα. Στην αρχή της ενασχόλησης του με τον κινηματογράφο συνεργάζεται ως σεναριογράφος με τον Μπολονίνι, τον Μπερτολούτσι και τον Ρόσσι. Οι ταινίες του είναι ξεχωριστές ως προς τη φόρμα, το περιεχόμενο και το μήνυμα. Σημαντικότερες: Aκατόνε (1961), Μάμα Ρόμα με τους Anna Magnani και Ettore Garofolo (1962), Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον (1964), Οιδίπους Τύραννος (1967), Το θεώρημα (1968), Μήδεια (1969) με τη Μαρία Κάλλας, καθώς και η λεγόμενη τριλογία της ζωής: το Δεκαήμερο (1971), Οι Ιστορίες του Καντέρμπουρυ (1972) και Χίλιες και μία νύχτες (1974). Το κύκνειο άσμα του, Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα, προκάλεσε βίαιες αντιδράσεις και εισαγγελικές παρεμβάσεις. Ο Παζολίνι, εμπνευσμένος από τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ, δημιουργεί ένα κινηματογραφικό έργο μη «παθητικό» και «υπνωτικό» αλλά «επιθετικό», όπως πίστευε ότι πρέπει να λειτουργεί ο κινηματογράφος. Στο έργο, τέσσερις εκπρόσωποι της φασιστικής εξουσίας απάγουν κορίτσια και αγόρια και τα υποβάλλουν σε σεξουαλικά όργια και βασανιστήρια. Στις αντιδράσεις που προκλήθηκαν ο σκηνοθέτης απαντάει: «Μα αυτή ήταν η επιδίωξή μου. Να εξοργίσω, να θυμώσω τον θεατή. Στην αρχή θα στραφεί εναντίον της ταινίας, εναντίον μου. Ύστερα θα πει πως πρόκειται για ένα πορνό. Αυτό είναι μια βολική εξήγηση. Μερικοί όμως μπορεί να ξανασκεφτούν. Ο φασισμός δεν καίει μόνο σάρκες. Μας σπρώχνει στον ολοκληρωτικό αφανισμό», δήλωσε ο Παζολίνι σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του. Διδασκαλία: Παναγιώτης Δενδραμής, σκηνοθέτης και διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Το σεμινάριο μπορείτε να το παρακολουθήσετε διαδικτυακά στη διεύθυνση: https://us02web.zoom.us/j/86989079267?pwd=RmRnS3V5NGg4ck9rRGEzVGJVeDQzUT09 Meeting ID: 869 8907 9267 Passcode: 986330 Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine - ΔΡΑΣΗ